(ก) ยสฺส ยตฺถ ทุกฺขสจฺจํ นุปฺปชฺชติ ตสฺส ตตฺถ มคฺคสจฺจํ นุปฺปชฺชิตฺถาติ?

อภิสเมตาวีนํ จวนฺตานํ ปวตฺเต จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ อรูเป มคฺคสฺส จ ผลสฺส จ อุปฺปาทกฺขเณ เตสํ ตตฺถ ทุกฺขสจฺจํ นุปฺปชฺชติ, โน จ เตสํ ตตฺถ มคฺคสจฺจํ นุปฺปชฺชิตฺถฯ สุทฺธาวาสานํ อุปปตฺติจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ อนภิสเมตาวีนํ จวนฺตานํ ปวตฺเต จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ อสญฺญสตฺตา จวนฺตานํ เตสํ ตตฺถ ทุกฺขสจฺจญฺจ นุปฺปชฺชติ มคฺคสจฺจญฺจ นุปฺปชฺชิตฺถฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ มคฺคสจฺจํ นุปฺปชฺชิตฺถ ตสฺส ตตฺถ ทุกฺขสจฺจํ นุปฺปชฺชตีติ?

สุทฺธาวาสานํ อุปปตฺติจิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ อนภิสเมตาวีนํ อุปปชฺชนฺตานํ ปวตฺเต จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ อสญฺญสตฺตํ อุปปชฺชนฺตานํ เตสํ ตตฺถ มคฺคสจฺจํ นุปฺปชฺชิตฺถ, โน จ เตสํ ตตฺถ ทุกฺขสจฺจํ นุปฺปชฺชติฯ สุทฺธาวาสานํ อุปปตฺติจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ อนภิสเมตาวีนํ จวนฺตานํ ปวตฺเต จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ อสญฺญสตฺตา จวนฺตานํ เตสํ ตตฺถ มคฺคสจฺจญฺจ นุปฺปชฺชิตฺถ ทุกฺขสจฺจญฺจ นุปฺปชฺชติฯ

[67] (ก) ยสฺส ยตฺถ สมุทยสจฺจํ นุปฺปชฺชติ ตสฺส ตตฺถ มคฺคสจฺจํ นุปฺปชฺชิตฺถาติ?

อภิสเมตาวีนํ ตณฺหาย ภงฺคกฺขเณ ตณฺหาวิปฺปยุตฺตจิตฺเต วตฺตมาเน เตสํ ตตฺถ สมุทยสจฺจํ นุปฺปชฺชติ, โน จ เตสํ ตตฺถ มคฺคสจฺจํ นุปฺปชฺชิตฺถฯ สุทฺธาวาสานํ ทุติเย จิตฺเต วตฺตมาเน อนภิสเมตาวีนํ ตณฺหาย ภงฺคกฺขเณ ตณฺหาวิปฺปยุตฺตจิตฺเต วตฺตมาเน อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ สมุทยสจฺจญฺจ นุปฺปชฺชติ มคฺคสจฺจญฺจ นุปฺปชฺชิตฺถฯ

(ข) ยสฺส วา ปน ยตฺถ มคฺคสจฺจํ นุปฺปชฺชิตฺถ ตสฺส ตตฺถ สมุทยสจฺจํ นุปฺปชฺชตีติ?

อนภิสเมตาวีนํ ตณฺหาย อุปฺปาทกฺขเณ เตสํ ตตฺถ มคฺคสจฺจํ นุปฺปชฺชิตฺถ, โน จ เตสํ ตตฺถ สมุทยสจฺจํ นุปฺปชฺชติฯ สุทฺธาวาสานํ ทุติเย จิตฺเต วตฺตมาเน อนภิสเมตาวีนํ ตณฺหาย ภงฺคกฺขเณ ตณฺหาวิปฺปยุตฺตจิตฺเต วตฺตมาเน อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ มคฺคสจฺจญฺจ นุปฺปชฺชิตฺถ สมุทยสจฺจญฺจ นุปฺปชฺชติฯ

(5) ปจฺจุปฺปนฺนานาคตวาโร

(ก) อนุโลมปุคฺคโล

[68] (ก) ยสฺส ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชติ ตสฺส สมุทยสจฺจํ อุปฺปชฺชิสฺสตีติ?

อคฺคมคฺคสฺส อุปฺปาทกฺขเณ อรหนฺตานํ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อคฺคมคฺคํ ปฏิลภิสฺสนฺติ ตสฺส จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ เตสํ ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชติ, โน จ เตสํ สมุทยสจฺจํ อุปฺปชฺชิสฺสติ ฯ